Kiedy nasze dziecko nie chce jeść, czujemy niepokój. Jedzenie tylko wybranych produktów czy grymaszenie przy posiłkach są zawsze dużym wyzwaniem dla rodziców. Odmawianie niektórych pokarmów może być związane z kształtowaniem się preferencji żywieniowych dziecka, które jest naturalnym procesem. Warto jednak pamiętać, że duże ograniczenia w diecie mogą sygnalizować wybiórczość pokarmową. Czym jest wybiórczość pokarmowa u dzieci? Jak ją rozpoznać? Jacy specjaliści mogą pomóc przy wybiórczości pokarmowej?
Wybiórczość pokarmowa tzw. niejadek jest zaburzeniem jedzenia tak jak neofobia żywieniowa u dzieci. Bardzo często występuje wśród dzieci przedszkolnych i wczesnoszkolnych. Szczyt rozwoju wybiórczości przypisuje się 3 roku życia dziecka. Charakterystyczne dla wybiórczości jest odmawianie spożycia pokarmów. Dziecko, mimo znania produktów spożywczych i potraw, nie chce ich jeść. Rodzice często określają wtedy swoje dziecko mianem niejadka.
Odmowa jedzenia może być spowodowana różnymi czynnika między innymi zaburzeniami sensorycznymi. Poza smakiem dla wybiórczości kluczowa jest nietolerancja zapachu, konsystencji czy wyglądu produktu lub dania. Wybiórczość pokarmowa może przybrać formę nawyku i trwać aż do dorosłości.
Dzieci mogą przejawiać objawy wybiórczości w różny sposób. Najbardziej charakterystyczny objaw to odmawianie spożycia wielu produktów i bardzo ograniczona dieta. Dzieci z wybiórczością pokarmową najczęściej odmawiają jedzenia warzyw. Ponadto ich posiłki są bardzo monotonne, co grozi niedoborami. Dziecko z wybiórczością pokarmową ma niewielki zakres lubianych pokarmów. Co ważne, czynnikiem decydującym, czy dziecko zje posiłek może być np. jego tekstura. Te same składniki przygotowane w inny sposób mogą zostać zaakceptowane. Do typowych objawów podczas posiłków należą wolniejsze jedzenie, a co za tym idzie dłuższy czas spożywania posiłku. Dziecko może także unikać pór posiłków i nie chcieć spożywać ich przy stole. Dodatkowo może też dokładnie sprawdzać dania pod kątem nielubianych składników.
Istnieje wiele przyczyn, które zwiększają ryzyko wystąpienia wybiórczości pokarmowej. Można podzielić je na czynniki biologiczne, psychologiczne i społeczne. Wybiórczość pokarmowa tzw. niejadek częściej dotyczy chłopców, dzieci z niedowagą oraz posiadających zaburzenia sensoryczne. Może przebiegać z zaburzeniami ze spektrum autyzmu oraz zespołem nadpobudliwości ruchowej z deficytem uwagi (ADHD).
Ryzyko zwiększa też występowanie wybiórczości pokarmowej u któregoś z rodziców. Kształtowanie się wybiórczego jedzenia związane jest z cechami osobowości i charakterem dziecka. Duże znaczenie mają także zachowania żywieniowe całej rodziny. Korzystne jest wspólne jedzenie posiłków oraz dbanie o zdrowy sposób odżywiania się rodziców. Dziecko widząc, że rodzice nie spożywają wybranych produktów, może przejąć te nawyki.
Wybiórczość pokarmowa tzw. niejadek może objawiać się na wiele sposobów. Stąd czasem wymaga współpracy kilku specjalistów.
Na pewno warto skorzystać z konsultacji u psychodietetyka. Taka porada umożliwi ustalenie planu postępowania żywieniowego. Psychodietetyk dziecięcy pomoże w ustaleniu trudności w karmieniu, wyznaczy możliwe zamienniki nietolerowanych produktów. W efekcie dieta dziecka może być pełnowartościowa i dobrze zbilansowana.
Terapia wybiórczości pokarmowej nie jest łatwa. Dzieci z wybiórczością pokarmową trafiają do dietetyka, który diagnozuje problem i podejmuje terapię. Sukcesywnie, metodą „małych kroczków” ma ona za zadanie zmniejszyć lub całkowicie wyeliminować trudności żywieniowe i oswoić dziecko z tematyką jedzenia. Terapia dotyczy nie tylko dziecka, ale też członków rodziny. Na początku należy ocenić stan odżywiania malucha. Jedzenie tylko wybranych produktów może prowadzić do wystąpienia niedoborów pokarmowych. Parametry pomiarów wpisuje się na siatkę centylową . Następnie należy ułożyć właściwy jadłospis, który będzie zawierał dania o odpowiedniej konsystencji czy kolorystyce. Potrawy te będą dostarczały dziecku brakujące substancje odżywcze. Z czasem dietę będzie można rozszerzać, wprowadzając nowe smaki. Należy próbować pokonać trudności dziecka z jedzeniem, by rozwijało się ono prawidłowo.
Rodzic powinien dawać dziecku przykład – zdrowe nawyki żywieniowe kształtuje się już od najmłodszych lat. Prawidłowe żywienie dzieci wpływa na ich rozwój, ale też jest gwarancją zdrowia w dorosłym życiu. Rodzice i opiekunowie są odpowiedzialni za odpowiednie odżywianie małego człowieka, a także za kształtowanie jego nawyków żywieniowych.
Zapraszamy na wizytę
